NGA LILJANA KOCI NË GJUHËN SHQIPE NUK EGZISTON KURR FJALA “URREJTJE”

Ljiljana Koci – Kryetare e Shoqatës së Artistëve Shqiptarë të Kroacisë – “DEA”

“Se shqiptarët po thyejnë cdo paragjykim ndaj tyre jashtë atdheut të tyre, deshmon fjalimi i znj, Koci” Krytare e shoqatës së artistëve shqiptar te Kroacisë”

Manifestim ndërkombëtar mbi luftën kundër dhunës ndaj Grave: “Me fjalë Poetike Stop Dhunës ndaj Grave” Ljiljana Koci – Kryetare e Shoqatës së Artistëve Shqiptarë të Kroacisë – “DEA” Zagreb, 25.11.2018.

Zonja dhe zotërinj, të dashur miq, Është një kënaqësi e madhe për ne që jemi mbledhur edhe këtë vit rreth kësaj ngjarjeje të rëndësishme ndërkombëtare: me fjalë poetike STOP dhunës ndaj grave. Unë besoj se ju dini pak për njerëzit dhe trashëgiminë kulturore të shqiptarëve, kështu që shoqata e artistëve shqiptarë në Kroaci -DEA, në projektet e saj e ka për qellim të njiheni sa më shumë me njerëzit që jetojnë me ju,e jo vetëm afër jush.

Unë i përkas popullit shqiptar, i cili i dha botës shumë personalitete në të gjitha fushat e kulturës. Që nga koha e lashtë ka pasur shumë gra të shquara si sundimtarët: Teuta, Etute, OlimpiJe, Kleopatra, Komiteti, Helene, Topi dhe shumë të tjera. Pastaj, në shekullin e 16-të, gruaja e parë shkenctare në botë ishte – Elena LukrecijaPeskopia. Gjithashtu, gruaja e parë në botë që ju dha grada Admiral nga Perandoria e Rusië, ishte Dashkarina Pinoqe, quajtur Bubulina,flotat e luftës së cilës i kishin frikë dhe dridhje Deti Mesdhe në betejën kundër pushtimit turk. Pastaj për botën i njohuri Gjergj Kastrioti -Skenderbeu. Le të kujtojmë shenjtoren: Angjelina Komnena-në Kishën Ortodokse,shën Nënë Terezën, Anjeza-Gonxhe Bojaxhiu e kishës Katolike, fituesen e Çmimit Nobel për Paqe. Ferid Muradi,fituesi i Çmimit Nobel dhe shumë njerëz të tjerë të shquar të epokës moderne.

Unë i përkas popullit shqiptar që i dha 16% mbrojtës shqiptarë nga popullata e tij që jetonin në Kroaci gjatë Luftës Atdhetare të Mbrojtjes për Kroacinë. Unë i takoj një prej popujve më të lashtë evropianë që kurrë nuk ka dalë në luftëra për të pushtuar, por gjithmonë ka qenë i detyruar të mbrohët kundër sulmuesit. Jam krenare për rrënjët e mija shqiptare për shkak të vlerave të përhershme civilizuese të popullit shqiptar në botë në të gjitha trashëgimitë kulturore të njerëzimit, të cilat janë krenari për brezat e ardhëshemnë kohrat moderne.

Njëra prej shumë trashëgimivë kulturore shqiptare është se në gjuhën shqipe nuk egziston fjala “URREJTJE” ajo është më afër përshkrimit të fjalës, -fyerje dhe është shumë e rrallë në përdorim. “SHARJET nuk egzistojnë në gjuhën shqipe, ato ekzistojnë vetëm si të përkthyera nga gjuhë të tjera.

Po në lidhje me dhunën ndaj grave dhe si e sheh një shqiptar në këtë akt? Pse është në shqiptarët dhe vetëm sjellja e gabuar me fjalë ndaj grave, sjellje sociale e papranueshme?

Pse fjala përdhunim në gjuhën shqipe është e kufizuar? është për të ruajtur dinjitetin e viktimës sepse dhe vetëm si fjalë (perdhunim) është fyërje për gruan. Pse akti i përdhunimit konsiderohet krimi më serioz kundër njerëzimit?

Përgjigja qëndron në faktin se shqiptarët kanë qenë gjithmonë e lidhur ngushtë me natyrën dhe të besojnë se çdo njeri që jeton prej punës së tij të ndershme,i takoj cfarë do kombi tjeter, meriton të drejtën, së bashku me familjen jetën dinjitoze. (Besnik = njeri i fjalës) Gruaja për shqiptarët konsiderohet si forma më e lartësuar që natyra ka dhënë, sepse gratë krijojënë jetë të re dhe si të tilla për Shqiptaret janë të shenjta.

Që nga kohët e lashta, ligji zakonor shqiptar – KANUNI ka qenë jashtëzakonisht mbrojtëse ndaj gruas. LIGJI u transmetua me gojë. Ai përmban 1263 nene, dhe përfshin dispozita të të drejtave ligjore, penale, familjare, të drejta reale dhe të detyrueshme, dhe procedura gjyqësore. KANUNIN është pranuar pjesërisht nga të gjithë popujt të cilët më vonë u vendosën zonat shqiptare. KANUNI (ose Ligji), më vonë E shkroi princi famshëM shqiptare Lek Dukagjinit dhe u quajt: KANUNI I LEKE DUKAGJINIT. Mjaftë i rreptë, dhe vendimeve gjyqësore i kanë sjellë Këshilli pleqve.

Sipas Kanunit, familjet shqiptarerrisnin fëmijët nga vogësia, në lidhje me sjelljen shoqërore të pranueshme. Ishte i shpejtë dhe efikas në zgjidhjen e proceseve gjyqësore në mënyrën që sot të mund të pranohët në të gjitha institucionet moderne, duke pasur parasysh kohën që ka lindur.

Sipas KANUNIT-it të vjetër të zakonshëm, gruaja është një shenjtore: Qoftë ajo nënë, motër, vajzë apo bashkëshorte. Gruaja nuk guxon të ofendohet në asnjë mënyrë. Para syve të gruas ishte e ndaluar çdo formë e dhunës: nga ajo verbale apo fizike. Sepse çdo lloj sjelljeje që drejtonë drejt abuzimit verbal apo fizik të grave, sankcionohet në mënyrat e mëposhtme: Duke u larguar nga drejta të japësh fjalën nderit (Besen), Duke paguar shuma të mëdha parash, duke u marr e drejta e trashëgimisë, duke u përjashtuar nga bashkësia shqiptare.

Prandaj, sot në bazë e trashëgimisë kulturore nga mosha më e re në familjen e tij, njeriu bashkëkohor shqiptar respekton nënën e tij, motrën, gruan dhe vajzën, si dhe të gjitha gratë tjera , sepse edhe ato janë një e nënat, motrat, gruatë dhe vajzat e dikujt.

Bazuar në ligjin e lashtë dhe të thellë për të respektuar dhe mbrojtur dinjitetin e grave, si dhe ligjet e mëvonshme qytetërimit modern, menjëherë pas luftës e agresionit, Republika e Kosovës shkeljene gruas në rrethanat e kohës së luftës, pra dhunimi, përndjeket përmes drejtësisë si KRIM I LUFTËS.

Sot, në shekullin 21, për fat të keq, në vend të modernizimit të shoqërisë bashkëkohore me trashëgimite dhe vlerat e qëndrueshme të kulturave dhe qytetërimeve të vjetra, është e fatkeqësi qe flasim për këtë temë sepse për fat të keq realiteti i sotëm po mposht. Sipas statistikave, numri i viktimave të dhunës ndaj grave rritet çdo ditë.

Cfare janë në të vërtetë statistikat? STATISTIKAT janë numër i madh dhune e raportuar. PËR APLIKIMIN E DHUNËS duhët guximi i viktimës. Vetëm kur viktimat bashkojnë guximin për të raportuar dhunën në familje do të arrijmë tek e vërteta, dhe e vërteta është shumë më keqe se sa ne mendojmë ose qe na thonë SASISTIKAT.

Arti, përveç së është i bukur në vetvete është shumë më tepër se kaq. Artistët punojnë. Ata kritikojnë publikisht, vënë në pikëpyetje, dëgjojnë dhe paralajmërojnë shoqërinë për shumë kërcënime dhe kështu përpiqen ta ndryshojnë botën për një botë më të drejtë. Ne jemi të vetëdijshëm se dhuna lindë dhunë, ashtu si dashuria mund të lindë vetëm DASHURI. Mesazhi im sonte është: PERKRAHNI viktimat në raportimin e të gjitha llojeve të dhunës dhe të gjitha llojet e diskriminimit. Dhuna nuk do të ndalet përderisa kriminelët nuk raportohën,ndjekë penalisht dhe të dënohën. Luftoni kunder TABU-se-HESHTJE Tabutë janë shpikur nga vet kriminelët, të cilët e përdorin atë si një mburojë që i mbron qe DHUNA ligjerisht të mos përndjekët. TABU-A është mbështetja e kriminelëve.

Prandaj, artistët, poetët, shkrimtarët, muzikantët dhe artistët po lëvizim kufirin sonte në këtë mbrëmje,“Me fjalë poetike-STOP dhunës ndaj Grave” Më është ndarë një nderë i jashtëzakonshëm që sonte shpalli ngjarjen HAPUR!

Faleminderit të gjithëve!