PRVA KONFERENCIJA KULTURNE MREŽE JUGOISTOČNE EUROPE-ZAGREB 7.-9.STUDENOG 2014.
Plenarna sjednica CNSEE u petak, 7.11.2014 u 11:00h,Slovenski dom , Masarikova 13/1 , ZAGREB
Moderator Marijan Grakalić
Tema :UMJETNOST KAO PREPOZNAVANJE VEĆINE I MANJINE
Ljiljana Koci - Predsjednica Društva albanskih umjetnika Hrvatske - DEA
Poštovane dame i gospodo, kolege umjetnici i dragi prijatelji. Poštovane Ekselencije Veleposlanici i predstavnici gradskih i državnih vlasti . Poštovani predstavnici udruga i društvenih organizacija. Sve vas srdačno pozdravljam u ime Društva albanskih umjetnika Hrvatske- Dea.
Društvo Albanskih umjetnika Hrvatske- DEA obuhvaća sve grane kulture, znanosti i umjetnosti , i uspješno njeguje umjetničku slobodu izražavanja. Članovi naše udruge su multikulturalni - od kreativaca do akademika, a za cilj imaju upoznavanje albanske povijesti, umjetnosti i kulture, iz neposredne blizine, a sve to kroz neformalna i formalna druženja .
Putem društvene mreže Albanese positivo koja djeluje od 2005.god. i suradnjom sa drugim nacionalnim manjinama u RH sa sličnim neformalnim društvima , razvili smo zavidan međusobni dijalog, razumijevanje i uvažavanje što je osnova civiliziranog suvremenog društva, kroz promicanje kulturnih i umjetničkih sloboda .
Još prije 20-ak godina kulturna raznolikost percipirana je kao odnos manjine i većine, što se u praksi vezivalo uz prava na kulturu i kulturnu specifičnost. Danas, kulturnu raznolikost kao sastavni dio nacionalnog identiteta više nije moguće svesti na odnos manjine i većine. Procesi globalizacije otvorili su i ubrzali stvaranje novih oblika mobilnosti, migracije i ostalih komunikacijskih veza, što je fenomen postmodernog društva.
Svaka je manjina sama po sebi specifična, bez obzira o kojoj se manjini radilo: spolnoj, vjerskoj, jezičnoj ili nacionalnoj, pa tako i umjetničkoj. Oduvijek je upravljanje kulturnom raznolikosti iziskivalo fleksibilnu i tolerantnu komunikaciju jer najveći dio građana kontakt s manjinama i njihovim specifičnostima i problemima ostvarivao je , a tako i danas ostvaruje uglavnom putem medija. Zato je oduvijek bilo i bit će iznimno važno kakve to poruke mediji stvaraju o bilo kojoj manjini, kako izvještavaju o njihovim aktivnostima, koje manjine podupiru/ (ili) kojima idu pod ruku; koje zanemaruju, a koje stigmatiziraju.
Temeljna načela i ciljevi EU usmjereni su prema očuvanju i zaštiti kulturne baštine, širenju znanja o kulturama, prema izučavanju povijesti europskih naroda te poticanju umjetničkog i književnog stvaralaštva, uključujući i audiovizualni sektor. Ulazak Hrvatske u Europsku Uniju otvorio je Hrvatskoj široko područje novih inicijativa zasnovanih na promicanju kulturne raznolikosti i interkulturne komunikacije te je ova današnja konferencija KULTURNE MREŽE JUGOISTOČNE EUROPE od iznimnog značaja.
Umjetnost je specifična društvena djelatnost koja je zasnovana na humanističkim idejama poput slobode, imaginacije, individualnosti, otkrića, eksperimenta, pobune, ljepote, istine, pravde i najsavršeniji je oblik ljudske djelatnosti. Iracionalana je, nedokučiva i bez ograničenja, a komunikacijski proces između umjetnika, djela i publike je vrlo je složen. Prema tome umjetnost u svojoj osnovi i prema svojoj specifičnosti pripada u bit manjine.
Umjetnost kao kulturna djelatnost ne pripada nekoj posebnoj zajednici, naciji , ni politici. Ona je nasljedstvo cijelog čovječanstva, ali nije kolektivni čin, nego djelo nadahnutih pojedinaca.
Masa se često opirala inovatorima i stvarateljima jer nije imala ideje, konkretne vizije, ambicije, inicijative i kao takva nije postavljala pitanja. Ušuškana u sigurnost vlastitoga konformizma, kolektivnu (ne)svijest mase vodili su (ne)kompetntni takozvani vođe .Utjecaj istih često je probijao sve granice kulturnog vulgarizma te kao posljedicu iza sebe ostavljao nasilje nad kulturom, a tako i fizičko nasilje i barbarizam.
Takav masovni duh, nema moć vrijednosne prosudbe jer svoje mišljenje uvijek predaje u ruke drugoga te se tako pojedinac rješava svoje individualne odgovornosti utapajući se u većini. Ono što se manjini najviše zamjera je neovisnost mišljenja, inovativnost, avangardnost. Stoga se manjinu često pogrešno razumjelo i zbog toga progonilo.
Umjetnike, književnike, znanstvenike, istraživače, masa je oduvijek „pribijala uza zid“ u cilju da ih različitim postupcima omete u stvaralačkom djelovanju.
I danas u 21. stoljeću ponavlja se isti društveni povijesni fenomen: svaki napor u ime napretka, u ime prosvijećenosti, znanosti, u ime vjerskih, političkih , ekonomskih i kulturnih sloboda, izvire iz manjine, a ne iz većine.
Umjetnost je uvijek vodila i vodit će svoju borbu. Borbu za individualizam, borbu za ideju, borbu za manjinu.
I završit ću citatom Tina Ujevića, koji me osobno svakodnevno nadahnjuje i drži uvijek u fokusu moga stvaralaštva i djelovanja :
„Umjetnost nikada ne prima svijet kakvim ga je našla, niti ga ostavlja takvim.“
ARS LONGA, VITA BREVIS.
ARTI SI NJOHJE E SHUMICËS DHE PAKICËS
Ljiljana Koci - Kryetare e Shoqërisë të artistëve shqiptar të Kroacisë - DEA
Të nderuara zonja dhe zotërinj, kolegë artist dhe miq të dashur. Ekselencë të nderuar ambasadorë dhe përfaqësues të pushtetit lokal dhe shtetëror. Të nderuar përfaqësues të shoqatave dhe organizatave shoqërore. Të gjithë juve ju përshëndes përzemërsisht në emër të Shoqërisë të artistëve shqiptar të Kroacisë - DEA.
Shoqëria e artistëve shqiptar të Kroacisë - DEA përfshin të gjitha degët e kulturës, shkencës dhe artit, dhe me sukses përkujdeset për lirin e të shprehurit artistik. Anëtarët e shoqërisë tonë janë multikulturelë - prej krijues deri tek akademikëve, të cilët për qëllim kanë njohjen me historinë shqiptare, artin dhe kulturën, nga afërsia, edhe krejt këtë nëpërmjet të shoqërimit formal dhe jo formal.
Nëpërmjet të rrjetit shoqëror Albanese positivo e cila vepron prej vitit 2005 dhe bashkëpunimit me pakicat tjera kombëtare në RK me shoqatat e ngjashme joformale, kemi zhvilluar një dialog të ndërsjellët lakmues dhe respekt çka është baza e shoqërisë bashkëkohore, dhe këtë duke promovuar liritë kulturore dhe artistike.
Qysh para 20 vitesh llojllojshmëria kulturore është shikuar si marrëdhënie ndërmjet shumicës dhe pakicës, çka në praktikë është lidhur me të drejtat kulturore dhe specifikat kulturore. Sot, llojllojshmërinë kulturore si pjesë përbërëse e identitetit kombëtar nuk është më e mundur të shprehet si marrëdhënie ndërmjet pakicës dhe shumicës. Proceset e globalizimit kanë hapur dhe përshpejtuar krijimin e formave të reja të mobilitetit, migrimit dhe lidhjeve tjera të komunikimit, çka është fenomen i shoqërisë post moderne.
Çdo pakicë është për vete specifike, pa marr parasysh për cilën pakicë është fjala: gjinore, fetare, gjuhësore ose kombëtare, kështu edhe artistike. Gjithmonë drejtimi i llojllojshmërisë kulturore ka kërkuar komunikimin me fleksibilitet dhe tolerantë, sepse shumica e qytetarëve kontaktin me pakicat dhe specifikat e tyre si dhe vështirësive të tyre ka realizuar, nëpërmjet e çka është e sot e kësaj dite kryesisht nëpërmjet të mediave. Për këtë arsye gjithmonë ka qenë jashtëzakonisht me rëndësi çfarë porositë krijojnë mediat për cilën do pakicë, si raportojnë për aktivitetet e tyre, cilat pakica i përkrahin/ (ose) cilave i shkojnë për dore; cilat nuk i përfillin, dhe cilat i damkosin.
Parimet dhe qëllimet themelore të BE-ës janë të drejtuara kah ruajtja dhe mbrojtja e trashëgimisë kulturore, zgjerimit të dijes mbi kulturat, kah studimi i historisë të popujve të Evropës si dhe nxitjes të krijimtarisë artistike dhe letrare, duke përfshirë edhe sektorin audio vizual. Hyrja e Kroacisë në Bashkësinë Evropiane ka hapur Kroacisë një fushë të gjerë të iniciativave të reja të bazuara në promovimin e llojllojshmërisë kulturore dhe komunikimit ndërkulturor, kështu që kjo konferencë e sotme RRJETA KULTURORE E EVROPËS JUGLINDORE NE MREŽE JUGOISTOČNE EUROPE është me rëndësi të jashtëzakonshme.
Arti është veprimtari specifike shoqërore i cili bazohet në idetë humanitare si liria, imagjinata, individualiteti, zbulimi, eksperimenti, rebelimit, bukurisë, të vërtetës, drejtësisë çka është forma më e përsosur e veprimtarisë njerëzore. Është irracional, i pakuptimtë dhe pa kufi, shumë i ndërlikuar procesi i komunikimit ndërmjet artistit, veprës dhe publikut. Kështu që arti në bazat e veta dhe sipas specifikave të veta i përket thelbit të pakicave.
Arti si veprimtari kulturore nuk i përket ndonjë bashkësi të veçantë, kombit e as politikës. Arti është trashëgimi e gjithë njerëzimit, por nuk është veprim kolektiv, por vepër e individëve të frymëzuar.
Masa shumë shpesh iu është kundërvu novatorëve dhe krijuesve sepse nuk ka pasur idetë, vizionet konkrete, ambiciet, iniciativat dhe si e tillë nuk ka bërë shumë pyetje. E dremitur në sigurinë e pajtueshmërisë së vet, (mos) vetëdijen kolektive të masës e kanë udhëhequr udhëheqësit të ashtuquajtur (jo) kompetent. Ndikimi i tyre shpesh ka tejkaluar kufijtë e vulgarizimit kulturor dhe si pasojë ka lënë prapa vetes dhunë ndaj kulturës, e kështu edhe dhunë fizike dhe barbarizëm.
Një shpirt i këtillë masiv, nuk ka fuqi të gjykimit vlerësues sepse mendimin e tij çdoherë e lë në duart e tjetërkujt dhe kështu individi i zgjedh përgjegjësitë e tija individuale duke u shkrirë në shumicë. Ajo çka i vihet më së shumti si faj pakicës është pavarësia e mendimit, risi, avangardë. Për këtë arsye shpesh pakicën është kuptuar gabimisht dhe për këtë arsye e kanë përndjekur.
Artistë, shkrimtarë, shkencëtarë dhe hulumtues, masa gjithmonë i ka „mbështetur për mur“ me qëllim që me mënyrat e ndryshme ti pengoj në krijimtari.
Edhe sot në shekullin e 21. përsëritet i njëjti fenomen shoqëror historik: çdo përpjekje në emër të përparimit, në emër të vetëdijesimit, shkencës, në emër të lirive fetare, politike, ekonomike dhe kulturore, buron nga pakica, e jo nga shumica.
Arti ka bërë dhe do ta banë luftën e tij. Luftën për individualitet, luftën për idenë, luftën për pakicën.
Do ta përfundoj me citatin e Tin Ujevicit, i cili mua personalisht përditë më frymëzon dhe mbanë gjithmonë të përqendruar në veprimtarinë dhe krijimtarinë time:
„Arti kur nuk pranon botën ashtu siç e ka gjetur, e as e lenë ashtu.“
ARS LONGA, VITA BREVIS.
Izvještaji:
http://www.index.hr/vijesti/clanak/kulturne-mreze-jugoistocne-europe-u-zagrebu-okupile-niz-kulturalnih-djelatnika-i-aktivista/782579.aspx
